Koppelberg te Dieteren

Koppelberg.

Een markante verschijning in het landschap bij Dieteren is wel de koppelberg. Dit is geen natuurlijke “berg” maar een door mensenhanden opgeworpen hoop grond. De aarde die hiervoor gebruikt is komt uit de grachten welke nu nog gedeeltelijk rond de koppelberg liggen.

Koppelberg te Dieteren anno 2008

Waarschijnlijk stamt deze vluchtheuvel of motte, zoals dergelijke verhogingen ook wel aangeduid worden, uit de periode 1000 - 1100 A.D.
In de loop van de eeuwen zijn gedeelten van de grachten gedempt met grond van de koppelberg, wat inhoud dat de berg dus oorspronkelijk groter is geweest.!
Via overleveringsverhalen wordt gesproken van een gebouw welke op de berg moet hebben gestaan en in de 19e eeuw moeten er daadwerkelijk stille getuigen van zijn gevonden zoals fundering, ijzer, mergelblokken ed.
Hieronder een schets zoals een motte er mogelijk heeft uitgezien.
Schets van een motte zoals van Koppelberg

Maar wie hier gewoond moet hebben en wanneer is mij niet bekend er wordt wel gezegd “de heren van Dieteren”.
Waarschijnlijk gingen ze dan hier naartoe als er gevaar was zoals hoog water of onlusten. Andere verhalen handelen over het feit dat hier vergaderd werd of recht werd gesproken. Zelfs nog toen het gebouw al lang weg was kwam men hier samen onder een grote eik die op de top van de koppelberg stond.

In ieder geval spreekt deze berg tot de verbeelding bij menigeen.
Lees bijvoorbeeld de sages handelend rond de koppelberg, kijk hiervoor onder de knop koppelberg.
Ik zal hieronder ingaan op eigen onderzoek naar deze Koppelberg en het omliggende grondgebied over de laatste 200 jaar.

Recente geschiedenis Koppelberg

Als belangrijkste leidraad bij de geschiedenis van de Koppelberg gebruik ik de gegevens van het Kadaster. Ondanks dat de gegevens van het Kadaster in dit gebied pas officieel goedgekeurd werden per 11 augustus 1841 is men al veel eerder begonnen(ca. 1820) met de inventarisatie van de percelen en artikelen(dit zijn de eigenaren cq. vruchtgebruikers). Dit resulteerde in nogal wat aanpassingen van de gegevens die tussen inventarisatie en officiele ingangsdatum plaatsvonden. Dit blijkt onder meer van belang te zijn om aanvullende informatie te verkrijgen over het gebied van de Koppelberg, zo meteen meer daarover.
De Koppelberg ligt kadastraal in sectie F en de belangrijkste nummers die hierbij vermeld staan op de eerste kadastrale kaart zijn 765,766, 767, 768, 769, 770, 773, 774, 775, 776 en 1416. Merk op dat 771 en 772 lijken te ontbreken maar deze is ingenomen door nummer 1416. Dit is dus een wijziging die van belang blijkt te zijn met de geschiedenis want bij de eerste gegevens blijken beide nummers wel opgenomen te zijn en wel 771 als Boomgaard en 772 als Huis! Er heeft dus een huis gestaan op dit perceel rond 1820 en was daarna, in ieder geval voor 1841 afgebroken. Dit is dus een belangrijk gegeven en maakt de schets van een Motte hierboven extra aannemelijk.
Hieronder de uitsnede van de eerste kadastrale kaart, minuutplan genaamd van sectie F en de bijbehorende Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel(OAT) door mij overgenomen in Excel bestand.




We zien dus dat als eigenaar van Koppelberg en direct omliggende gronden inclusief de grachten, Jan Hendrik Bohnen genoemd staat. Deze woonde in Susteren en zijn gezin bestond uit:
Johannes Henricus (Jan Hendrik) Bohnen is geboren in Susteren, zoon van Joannes Petrus (Peter) Bohnen en Anna Elisabeth (Elisabeth) Schulpen. Hij is gedoopt op woensdag 23 februari 1774 in Susteren. Jan Hendrik is overleden op donderdag 12 juni 1856 in Susteren, 82 jaar oud. Jan Hendrik trouwde, 39 jaar oud, op vrijdag 28 mei 1813 in Susteren met Maria Gertrudis (Maria Gertrud) Schwillens [Swillens], 20 jaar oud. Maria Gertrud is geboren in Roosteren, dochter van Joannes Swillens en Maria Catharina Smeets. Zij is gedoopt op zaterdag 20 oktober 1792 in Roosteren. Maria Gertrud is overleden op woensdag 23 februari 1876 in Susteren, 83 jaar oud.
Kinderen van Jan Hendrik en Maria Gertrud:
1 Jan Joseph Bohnen, geboren op dinsdag 12 maart 1816 in Susteren. Jan is overleden op woensdag 10 november 1897 in Susteren, 81 jaar oud. Jan trouwde, 45 jaar oud, op woensdag 17 april 1861 in Susteren met Maria Helena Schulpen, 28 jaar oud. Maria is geboren op vrijdag 21 december 1832 in Susteren, dochter van Jan Hendrik Schulpen en Maria Josepha Nelissen. Maria is overleden op vrijdag 9 oktober 1896 in Susteren, 63 jaar oud.
2 Adamus Arnoldus Hubertus (Adam Hubert) Bohnen, geboren op zondag 5 april 1818 in Susteren. Adam Hubert is overleden op maandag 7 juli 1879 in Susteren, 61 jaar oud. Adam Hubert trouwde, 45 jaar oud, op donderdag 7 januari 1864 in Susteren met Helena van Buggenum, 45 jaar oud. Helena is geboren op zondag 5 april 1818 in Echt. Helena is overleden op zaterdag 22 november 1890 in Susteren, 72 jaar oud.
3 Maria Christina Bohnen, geboren op maandag 12 maart 1821 in Susteren. Maria is overleden op woensdag 15 maart 1905 in Susteren, 84 jaar oud. Maria trouwde, 36 jaar oud, op vrijdag 25 september 1857 in Susteren met Johannes Hubertus Vermeulen, 32 jaar oud. Johannes is geboren op maandag 20 december 1824 in Heijthuijsen, zoon van Godfried Vermeulen en Maria Helena Verkennis. Johannes is overleden op zondag 10 april 1881 in Susteren, 56 jaar oud.
4 Jan Hubert (Jean) Bohnen, geboren op woensdag 21 juli 1824 in Susteren. Jean is overleden op woensdag 10 januari 1900 in Susteren, 75 jaar oud. Jean trouwde, 34 jaar oud, op zaterdag 7 augustus 1858 in Susteren met Anna Gertrudis van Thoor, 35 jaar oud. Anna is geboren op maandag 26 augustus 1822 in Susteren. Anna is overleden.
5 Johannes Wilhelmus (Willem) Bohnen, geboren op dinsdag 30 maart 1830 in Susteren. Willem is overleden op donderdag 15 februari 1917 in Susteren, 86 jaar oud. Willem trouwde met Maria Catharina Hubertina Dreissen [Driessen]. Maria is overleden.
6 Anna Elisabeth Hubertina (Elisabeth) Bohnen, geboren op zaterdag 13 december 1834 in Susteren. Elisabeth is overleden op vrijdag 17 april 1846 in Susteren, 11 jaar oud.

In 1859 zijn de percelen 768 en 775 ontgonnen en in 1863 worden alle percelen(765, 766, 767, 768, 769, 770, 773, 774, 775, 776, 1416) verenigd in het nieuwe perceel F 1813. Zie schets hieronder.



Ook in 1867 maakt het kadaster een nieuwe tekening vanwege hernummering waarbij op de ruwe veldschets de opmerking wordt geplaatst dat een gedeelte van de (binnen)gracht is gedempt. Hieruit volgt een nieuwe hulpkaart van deze situatie, ook deze beide tekeningen plaats ik hieronder.
Mogelijk is toen ook de vondst gedaan zoals blijkt uit een vraag in het blad “De Maasgouw” van 6 maart 1879 op pagina 40 staan vermeld “Op dien berg heeft vroeger een gebouw gestaan, waarvan men vóór een twintigtal jaren de fondamenten heeft teruggevonden, bij het gedeeltelijk slechten der verhevenheid. Toen ontdekte men o.a. eene ophaalbrug, een aantal plavuizen, verbrand hout, mergelblokken, ijzer en dergelijken.”



De oplettende lezer zal bemerkt hebben dat eigenaar Jan Hendrik Bohnen reeds is overleden 12 juni 1856. In 1867 wordt het perceel F 1813 overgedragen aan Jan Hubert Vermeulen, koperslager te Susteren, hij is schoonzoon van Jan Hendrik Bohnen.
In 1868 wordt het perceel weer gesplitst in de nummers 1866(bouwland), 1867(bouwland), 1868(water) en 1869(bouwland). Perceel 1866 blijft bij Jan Hubert Vermeulen, 1867 en 1868 naar Pieter Hubertus Vermeulen, Maria Elisabeth Vermeulen en vruchtgebruiker Petronella Verstegen(gh Pieter Hubert Vermeulen) en tenslotte perceel 1869 naar de erven Jan Hendrik Bohnen.






Voorgaande kaart geprojecteerd op de hoogtekaart van dit gebied. Rood is hoogliggend tot Blauw is laagliggend.

Dit laatste perceel F 1869 gaat dan over (ca 1877) naar Jan Hendrik Schulpen, rademaker in Susteren zoon van Pieter en echtgenoot van Maria Nelissen.
Rond 1883 gaat dit perceel dan over naar Jozef Schulpen, landbouwer in Urmond en wordt dan verder opgedeeld, Perceel F 2085 groot 0.97.50 blijft bij Jozef Schulpen.
Een gedeelte (F 2080 groot 0.50.00) gaat naar Jan Hubert Vermeulen.
Een gedeelte (F 2081 groot 0.13.20) gaat naar Jean Bohnen landbouwer in Susteren gehuwd met Gertrudis van Thoor.
Een gedeelte (F 2082 groot 0.12.40) gaat naar Christina Bohnen weduwe van Jan Hubert Vermeulen.
Een gedeelte (F 2083 groot 0.12.40) gaat naar Willem Bohnen, schrijnwerker te Susteren.
Een laatste gedeelte (F 2084 groot 0.13.00) gaat naar Joseph Bohnen gehuwd met Helena Schulpen.
Hieronder ziet u de veldschets van de landmeter met de perceelsligging.



De Koppelberg met de percelen 1867 en 1868 was dus gekomen bij Pieter Hubertus Vermeulen en zijn vrouw Petronella Verstegen. In 1898 en in 1909 wordt bekendgemaakt dat deze percelen openbaar worden verkocht. In 1898 worden ook 67 zeer lange en zware Canada-bomen verkocht wassende bij de Koppelberg, zie advertenties uit de Limburger koerier respectievelijk 8 oktober 1898 en van 18 december 1909 hieronder.





In het repertorium van Notaris Lienaerts vond ik niet de openbare verkoop van de percelen 1867 en 1868 terug. Blijkbaar heeft de verkoop wat later via een andere Notaris plaatsgevonden namelijk in 1911 staat dit op naam van Jan Leonard Penders en kinderen. In 1912 wordt ook nog een gedeelte van het perceel F 2085 van Jozef Schulpen verworven deze situatie kunt u zien in onderstaande hulpkaart van het kadaster hieronder. In die tijd volgt ook demping van weer een deel van (voormalig) perceel 1868.




Na het overlijden van Jan Leonard Penders gaan zijn drie zonen over tot verdeling van de eigendommen in 1913. De Koppelberg komt nu toe aan Hendrik Penders gehuwd met Josephina Loomans. De Fanfare vierde 16 juni 1929 haar 60-jarig bestaansfeest op deze unieke locatie. Hieronder een artikel uit De Limburger van 14 mei 1929 en een foto van de fanfare op de Koppelberg. Daaronder ook nog een recentere foto gemaakt tijdens het 150 jubileumjaar van Fanfare Eendracht in Dieteren.









Contact: info@deetere.com






Bedankt voor uw interesse en tot een volgende keer.!