Bevolkingsregister van Susteren uit 1840

Een artikel door Wil Schulpen geplaatst in HEEMKLANK 2004 - 3
Bevolkingsregister 1840
Wil Schulpen
Van Henk Penders2 uit Dieteren ontving ik een transcriptie van het bevolkingsregister uit het jaar 1840.3 Nadat Limburg in 1839 aan Nederland was toegevoegd, was die de eerste opnamen van de bevolking in Susteren. Dit zou nu iedere tien jaar plaatsvinden. In deze lijst werd ook bijgehouden wie er vertrok, stierf enzovoorts.
In tegenstelling tot latere bevolkingsregisters, waarbij op twee volgende pagina's steeds één huis vermeld stond, zien we in deze lijst dat er soms wel vier gezinnen per pagina staan. Het is dan ook niet zo lijvig. De gegevens staan vermeld op 92 pagina's. Ieder huis heeft waarschijnlijk een nummer gekregen, waarbij we in het begin het aloude systeem terugvinden dat men bij de molen of de Feurderpoort begint, aan de huidige oneven kant van de Marktstraat. De lijst loopt van 1 tot en met 348. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat achttien nummers ontbreken, in elf huizen twee gezinnen woonden en merkwaardiger wijze de nummers 192 tot en met 198 driemaal voorkomen en 199 tweemaal, terwijl 191 niet voorkomt. Wanneer men hiermee rekening houdt dan werd Susteren bewoond door driehonderd vijf en vijftig gezinnen. Van de ontbrekende nummers eindigde er negen op een 1, zes op een 2, twee op een 3 en één op een 9.4
Achter in het boek stond het aantal inwoners in 1840 vermeld en wel als volgt verdeeld:
Susteren                              1074
Heijde                                   130
Dieteren                                479
Baakhoven en Gebroek           101              totaal 1784
In de lijst komen 2210 namen voor. Dit betekent dat nadat de lijst compleet was er in de jaren
tot 1850 nog 426 namen zijn toegevoegd van personen die geboren zijn of binnen Susteren
zijn komen wonen.
De opsomming van de plaatsnamen met aantal bewoners doet vermoeden dat de lijst eveneens
deze volgorde heeft gevolgd. Dit zou dan afwijkend zijn van alle lijsten voorheen en nadien;
immers Baakhoven en Gebroek werden steeds vóór Dieteren vermeld.
Wanneer we de lijst aan het eind bekijken zien we dan ook namen5 die we eerder in
Baakhoven-Gebroek verwachten dan in Dieteren. De vraag waar Dieteren eindigt en
Baakhoven-Gebroek begint is moeilijk te bepalen. Dit geldt natuurlijk ook voor de Heide,
Feurth en Susteren
We kunnen enige statistische gegevens afleiden, waarbij we er wel rekening mee moeten houden dat de gegevens niet gelden voor 1840, doch voor de periode 1840-1850 en waarbij personen die in 1840 ingeschreven waren zelden wijzigingen van gegevens kenden. De gegevens zijn danook gebaseerd op 2210 gegevens en niet 1784, het aantal inwoners in 1840.
2 Henk Penders heeft ook een internetside over Dieteren: www.Deetere.com
3 Inventaris van het archief van het gemeentebestuur (van Susteren), inventarisnummer 371.
4 niet aanwezig: 9-12-22-51-61-91-141-161-181-191-202-222-241-242-261-303-322 en 323; dubbel: 14-67-147 en 25-43-85-149-200-247-304-327; 192 t/m 198 drie maal en 199 twee maal
5 Namen in Baakhoven-Gebroek: Sanders, Penners, Meuleners, Suilen, Welters en Pesgens
24
Godsdienst
Gereformeerd : 3 brigadiers van de marechaussee.
Israëliet: 1840: één gezin (Hertog) met zes personen; in de loop van het decennium nog één
gezin (Mozes, vier personen)
Protestant: één man uit Utrecht, die bij de paardenpostmeester inwoonde
Voor het overige mogen we aannemen dat de bevolking geheel Rooms Katholiek was.
Beroepen:
akkerman
93
huishoudster
235
pachter
1
akkervrouw
6
Israëlitische koopman
2
pannebakker
1
ambtenaar
2
kapelaan
1
pastoor
1
apotheker
1
kleermaker
11
rademaker
2
barbier
1
klompenmaker
2
rentenier
2
blauwverver
1
koopman
2
rentenierse
2
brigadier van de
koster
1
schaapherder
4
marechaussee
6
kuiper
2
schoenmaker
13
broodbakker
1
landbouwer
141
schrijnwerker
1
brouwer
3
landbouwerse
17
slager
1
dagloner
107
leijendekker
1
strodekker
1
daglonerse
15
linnewever
15
student
2
dienstknecht
54
logementhoudster
1
timmerman
10
dienstmeid
67
looier
1
veldwachter
1
deservitor (pastoor)
1
metselaar
7
verver
1
gepensioneerde
4
molenaar
7
vroedvrouw
2
glazenmaker
2
muzikant
1
werkman
3
handelsman
1
naaister
2
werkvrouw
1
heel en vroetmeester
1
notaris
1
winkelier
12
herbergier
7
onderwijzer
2
zadelmaker
1
hoefsmid
4
opzichter van waterstaat
1
zonder beroep
1056
holblokmaker
1
paardenpostmeester
1
niet ingevuld
255
Waar geboren
Van de 2210 mensen was de grootste groep natuurlijk in Susteren geboren: 1731 (78 ½ %) De geboorteplaats werd bij 136 mensen niet opgegeven. Van deze groep is waarschijnlijk een vrij groot gedeelte eveneens in Susteren geboren. (6%).
Uit de direkte omgeving: Aldeneik (1), Born (32), Broeksittard (3), Buchten (3), Echt (45), Havert (42), Holtum (4), Limbricht (2), Maaseik (9), Millen (6), Nieuwstadt (20), Roosteren (14), Sittard (6), Stevensweert (2), Susterseel (7), Tudderen (10). Dit is een totaal van 206 ofwel 9 %
Honderd acht en dertig personen kwamen van verder. Velen kwamen verder uit het gebied tussen Roermond, Heinsberg en Maastricht en het Belgische grensgebied Van écht ver (>40 km) kwamen slechts een zeven en twintig personen. Soms waren dat ook nog mensen die beroepsmatig (brigadier bij de marechaussee) in Susteren aanwezig waren. Waarbij aangetekend wordt dat onbekende plaatsnamen gerekend werden tot deze categorie. Echt vér: Anna Reubern uit Berlijn en Karel Communie, een glazenmaker, uit Italië
25
Bevolkingsopbouw te Susteren in 1840
In het register werd een lijst aangetroffen uit 1840 met de opbouw van de bevolking in 1840.
De bevolking was hierbij onderverdeeld in mannen en vrouwen. Tevens heeft men de groepen
onderverdeeld naar leeftijd. Hierbij telde men aanvankelijk per jaar, dan per 2 jaar, vervolgens
weer per 5 jaar en tenslotte per 3 jaar. De cijfers zijn teruggebracht tot groepen van vijf jaar en
zo in de grafieken en tabellen opgenomen.
Tevens heeft men een onderverdeling gemaakt naar ongehuwd, gehuwd en weduwe/
weduwnaar.
vrouwen 1840 Susteren
bevolking1840-1.jpg
bevolking1840-2.jpg
weduwe gehuwd ongehuwd
bevolking1840-3.jpg
vrouwen
ongehuwd
gehuwd
weduwe
totaal
1-4
128
128
5-9
119
119
10-14
89
89
15-19
85
85
20-24
63
14
77
25-29
20
28
48
30-34
12
35
3
50
35-39
19
44
63
40-44
7
45
2
54
45-49
3
51
8
62
50-54
5
27
5
37
55-59
2
22
7
31
60-64
0
13
11
24
65-69
0
8
13
21
70-74
0
2
5
7
75-79
0
2
5
7
80-84
1
1
84-89
1
1
904
totalen
552
291
61
26
mannen 1840 Susteren
bevolking1840-4.jpg
bevolking1840-5.jpg
weduwnaar
gehuwd
ongehuwd
bevolking1840-6.jpg
mannen
ongehuwd
gehuwd
weduwnaar
totaal
1-4
113
113
5-9
118
118
10-14
84
84
15-19
83
83
20-24
58
5
63
25-29
33
28
61
30-34
23
37
1
61
35-39
18
51
3
72
40-44
3
42
2
47
45-49
5
42
1
48
50-54
2
29
5
36
55-59
2
22
3
27
60-64
2
18
7
27
65-69
0
11
5
16
70-74
0
7
4
11
75-79
0
3
8
11
80-84
0
0
2
2
84-89
0
0
1
1
totalen
544
295
42
881
De bevolking bestond uit 904 vrouwen en 881 mannen. Totaal dus 1785 personen, dus ééntje
meer dan de totaal opgave in het register zelf
Dat de gegevens niet honderd procent betrouwbaar zijn blijkt wel uit het feit dat men tot 291
gehuwde vrouwen en tot 295 gehuwde mannen kwam. Er is kennelijk iets mis gegaan bij het
tellen.
Wanneer men de opbouw bekijkt dan is er niets bijzonders uit af te leiden: de Franse bezetting
door Napoleon heeft geen eenduidige sporen achtergelaten; ook een bevolkingsexplosie na de
bevrijding is niet zichtbaar.
Wat huwen betreft zou men kunnen stellen dat men nauwelijks trouwde voor de leeftijd van
ongeveer 25 jaar.
27